Trồng nhãn theo chuẩn VietGAP: Tiềm năng lớn nhưng đầu ra còn bấp bênh
Tại xã Trường Đông, thị xã Hòa Thành, tỉnh Tây Ninh, cây nhãn tiêu da bò đang bước vào vụ thu hoạch. Hầu hết các hộ dân đều canh tác theo hướng VietGAP nhằm nâng cao chất lượng và đảm bảo an toàn thực phẩm. Tuy nhiên, trong niềm vui được mùa, nông dân địa phương lại đối mặt với nỗi lo đầu ra khi giá thu mua giảm mạnh, dao động chỉ từ 6.000–8.000 đồng/kg.
Người dân đang ngồi phân loại nhãn (Ảnh: Báo Tây Ninh).
Ông Đoàn Văn Lấm, một nông dân nhiều năm trồng nhãn ở xã Trường Đông, cho biết vườn nhãn hơn 2 công đất của ông đạt sản lượng hơn 3 tấn trong vụ này. Dù năng suất cao nhưng giá thấp khiến gia đình ông không có lãi. “Nếu giá lên khoảng 10.000 đồng/kg thì nông dân mới thấy công sức mình bỏ ra có ý nghĩa,” ông chia sẻ.
Không riêng gì ông Lấm, nhiều nông dân khác tại Trường Đông cũng gặp phải tình cảnh tương tự. Mặc dù chi phí đầu tư cho cây nhãn không quá lớn, cây lại dễ chăm sóc và ít sâu bệnh, nhưng với mức giá thu mua như hiện nay, bài toán lợi nhuận gần như bằng không, nhất là với những hộ phải thuê đất hoặc thuê nhân công.
Cây truyền thống giữa vòng xoáy thị trường
Theo người dân địa phương, cây nhãn bắt đầu được trồng rộng rãi tại Trường Đông từ giữa thập niên 1980, khi hệ thống thủy lợi được hoàn thiện, thay thế cho những cánh đồng mì và lúa kém hiệu quả. Với đặc điểm phù hợp khí hậu và thổ nhưỡng, nhãn tiêu da bò nhanh chóng trở thành cây trồng chủ lực tại đây.
Dù vậy, việc phụ thuộc vào thị trường tự do, đặc biệt là xuất khẩu sang Campuchia và một số tỉnh lân cận, khiến giá cả bấp bênh. Những năm gần đây, thị trường tiêu thụ không ổn định, giá cả thường xuyên giảm khiến nhiều hộ lưỡng lự giữa việc giữ lại vườn nhãn hay chuyển đổi sang cây trồng khác như bưởi, mãng cầu...
Dẫu vậy, phần lớn nông dân vẫn chọn giữ lại cây nhãn, xem đây là cây trồng truyền thống có vai trò quan trọng trong sinh kế gia đình. Việc duy trì vườn nhãn không chỉ vì kỳ vọng vào các đợt tăng giá mùa lễ, mà còn bởi đây là loại cây đã gắn bó lâu năm, có hệ thống chăm sóc, kỹ thuật canh tác quen thuộc.
Phát triển thương hiệu – Giải pháp lâu dài
Năm 2020, trái nhãn Trường Đông chính thức được Cục Sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận nhãn hiệu hàng hóa. Đây là cột mốc quan trọng khẳng định uy tín và chất lượng sản phẩm địa phương. Nhãn hiệu được xem là tiền đề để xã Trường Đông tham gia các hội chợ thương mại, chương trình xúc tiến nông sản và liên kết chuỗi giá trị, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.
Bà Lê Thị Mai Hoa, một hộ thuê đất trồng 4.500m² nhãn, cho biết vườn đang cho năng suất cao nhưng mức giá hiện tại vẫn không đủ bù chi phí thuê đất và phân thuốc. Bà mong muốn chính quyền địa phương tiếp tục hỗ trợ tìm kiếm thị trường tiêu thụ ổn định để nông dân yên tâm gắn bó với mô hình trồng nhãn.
Đồng hành cùng nông dân trong khâu kỹ thuật và xúc tiến
Chính quyền địa phương và các tổ chức đoàn thể như Hội Nông dân xã Trường Đông đang nỗ lực hỗ trợ người dân vượt qua khó khăn bằng cách tổ chức tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật canh tác, phòng trừ sâu bệnh. Ngoài ra, địa phương cũng đang thúc đẩy liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp, hướng tới xây dựng vùng nguyên liệu có kiểm soát, từ đó thu hút đơn vị bao tiêu.
Ông Nguyễn Hồng Lắm – Chủ tịch Hội Nông dân xã Trường Đông – nhận định: “Giá nhãn hiện nay chưa thể giúp bà con có lời, nhưng hy vọng sẽ tăng vào dịp Tết cổ truyền Campuchia. Về lâu dài, chúng tôi tiếp tục phối hợp các cơ quan chuyên môn để hỗ trợ kỹ thuật, xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu và mở rộng kênh tiêu thụ.”