Lời giới thiệu:
Lâm Đồng được đánh giá là tỉnh đứng đầu cả nước về nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, có diện tích nhà kính, nhà lưới khoảng 3.000 ha (lớn nhất cả nước), việc ứng dụng nhà kính, nhà lưới là một trong những giải pháp ứng dụng công nghệ cao góp phần cải thiện môi trường sống một số loại cây trồng ngắn ngày như rau, hoa; giảm thiệt hại cây trồng do khí hậu bất lợi gây nên khi cường độ mưa lớn, nắng hạn..., là điều kiện để đầu tư các thiết bị công nghệ cao đồng bộ, giảm một số sâu bệnh hại và nâng cao chất lượng nông sản, giúp cho ngành nông nghiệp Lâm Đồng có doanh thu cao trên một đơn vị diện tích.
Tuy nhiên thực tế hiện nay, nhà kính, nhà lưới phát triển với tốc độ nhanh quá tầm kiểm soát, cũng có mặt hạn chế là làm ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị, cảnh quan môi trường, gây hiệu ứng nhà kính, khả năng thẩm thấu nước chậm do nước mưa không thấm đều, tạo dòng chảy tập trung, gây ngập úng cục bộ, giá thành đầu tư cao khó mở rộng diện tích đối với một số giống cây trồng mới…
Với sự trăn trở nhiều năm, chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu thành công cây siêu quả Magic-S, đây là công trình nghiên cứu đầu tiên giống cây trồng mới trong điều kiện sản xuất ở Việt Nam nhằm khắc phục mặt trái của nhà kính, nhà lưới với quy mô lớn.
Quả Magic-S
Tỉnh Lâm Đồng luôn được các nhà khoa học, các nhà môi trường, kiến trúc, sinh thái, các chuyên gia du lịch cảnh báo và chia sẻ, cần có giải pháp giảm diện tích nhà kính, nhà lưới nếu không sẽ ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị, môi trường sinh thái...
Chúng tôi nhận thấy vấn đề này từ lâu, do đó để phát triển bền vững tỉnh Lâm Đồng luôn định hướng sử dụng hiệu quả các nguồn tài nguyên đất, nước... để phục vụ phát triển nông nghiệp; xây dựng các mô hình canh tác theo hướng cảnh quan bền vững. Quy hoạch hợp lý, giảm dần diện tích nhà lưới, nhà kính nhất là ở khu vực đô thị, tạo cảnh quan, môi trường, thiết kế các vành đai cây xanh ở khu vực sản xuất nông nghiệp nội ô.
Tuy nhiên trong thực tế vấn đề này cũng gặp không ít khó khăn do giá trị đất nông nghiệp khu vực ở thành phố Đà Lạt và vùng phụ cận quá cao, cao nhất cả nước, nên khi thực hiện quy hoạch ảnh hưởng đến quyền lợi kinh tế; rất khó khăn trong công tác thực hiện quy hoạch, các hộ nông dân không ai chịu nhường cho ai để có quỹ đất tạo vành đai cây xanh, hầu như chưa có hộ nông dân nào tự giác dành quỹ đất gia đình trồng cây xanh; việc khuyến khích người dân giảm diện tích nhà kính, nhà lưới chưa thuyết phục, vì vậy diện tích nhà kính, nhà lưới vẫn tiếp tục tăng nhanh hàng năm trong những năm gần đây.
Trước yêu cầu thực tế đặt ra, chúng tôi luôn trăn trở cần có giải pháp gì để tạo sự đồng thuận của bà con nông dân và doanh nghiệp, làm sao giảm diện tích nhà kính, nhà lưới song bà con thu nhập vẫn gia tăng, môi trường mỹ quan của thành phố được cải thiện. Nhận thấy chỉ có bài toán kinh tế cho người dân mới tạo sự đồng thuận cao, không cách nào khác là thông qua giải pháp giống cây trồng mới.
Cây Magic-S là loài bản địa của dãy núi Andes thuộc Ecuador, Colombia, Peru, Chile và Bolivia; tuy nhiên hiện nay đã được trồng quy mô hàng hóa một số quốc gia trên thế giới như: Ac-hen-ti-na, Bolivia, Peru, Antigua và Barbuda, Australia, Bahamas, Barbados, Braxin, Chile, Colombia, Costa Rica, Cuba, Dominica, cộng hòa Dominic, Ecuador, Ai Cập, Pháp, Đức, Grenada, Mexico, Montserrat, Antilles thuộc Hà Lan, New Zealand, Nicaragua, Panama, Papua New Guinea, Philippines, Bồ Đào Nha, Puerto Rico, Nam Phi, Tây Ban Nha, Sri Lanka, St Kitts và Nevis, St Lucia, StVincent và Grenadines, Tanzania, Trinidad và Tobago, Uganda, Vương quốc Anh, Hoa Kỳ, Venezuela, Quần đảo Virgin (Hoa Kỳ).
Qua nghiên cứu thực tế một số quốc gia trồng, nghiên cứu tài liệu các viện nghiên cứu, trường đại học trên thế giới cho thấy cây có giá trị ý nghĩa thương mại khác nhau vì vậy trên thế giới có nhiều tên thương mại:
Tiếng Anh (tamarillo); tiếng Pháp (tomato de la Paza, arbre a tomates); tiếng Đức (Baumtomatenstrauch); tiếngÝ(Pomodoro arboreo); tiếng Luganda (munyanya); tiếng Malaysia (Pokoktomato); tiếngTây Ban Nha (tomato serrano, Palo de tomate). Cây Magic-S được chúng tôi trao đổi giống từ vườn thực vật KEW - Hoàng Gia Anh, nghiên cứu liên tục từ năm 2014-2016, quá trình nghiên cứu phát hiện nhiều đặc tính ưu việt và độc đáo mà các cây ăn quả khác hiếm có, từ đó chúng tôi đã đặt tên thương mại cây Magic-S, được cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam cấp văn bằng bảo hộ sở hữu trí tuệ số 4-2015-34019 để tôn vinh và kỳ vọng những đặc điểm ưu việt của cây này đối với nền nông nghiệp Việt Nam.
Qua kết quả nghiên cứu thực tế tại Lâm Đồng, chúng tôi nhận thấy Magic-S là cây hội đủ 4 yếu tố độc đáo mà các cây trồng khác hiếm có:
+ Là cây hội nhập quốc tế: Là cây trồng mới so với nhiều cây trồng khác, thực tế thị trường rau quả thế giới cây này được trao đổi thương mại vào khoảng năm 1996. Tại khu vực Đông Nam Á và châu Á ít có quốc gia trồng nhưng lại là thị trường tiêu thụ rất lớn, đặc biệt sản phẩm không chỉ không bị cạnh tranh của thị trường Thái Lan và Trung Quốc mà hai thị trường này còn là thị trường rất tiềm năng và rất lớn của loại quả này; hiện nay xu hướng người tiêu dùng toàn cầu là những quả có màu đỏ, tím, thị hiếu người tiêu dùng rất ưa chuộng bởi quả có nhiều lycopene (là một sắc tố caroten và carotenoid màu đỏ tươi).
Thời gian bảo quản sau thu hoạch được lâu, trong điều kiện bảo quản 8oC, không cần chất bảo quản có thể giữ quả tươi sau 75 ngày, do đó có thể vận chuyển bằng đường biển một cách dễ dàng đến khắp thị trường các nước trên thế giới.
+ Là cây thích ứng với biến đổi khí hậu: Thực tế hiện nay tại Lâm Đồng nhiều rau quả muốn trồng có năng suất cao, hiệu quả kinh tế cao hầu hết trồng trong nhà kính, nhà lưới, song cây Magic-S vẫn trồng trong điều kiện tự nhiên, không trồng trong nhà kính, nhà lưới, với kỹ thuật canh tác này sẽ giảm giá thành đầu tư và có khả năng mở rộng diện tích với quy mô lớn trong điều kiện biến đổi khí hậu, trồng cây có giá trị kinh tế cao song không phải trồng trong nhà kính, góp phần bảo vệ môi trường; ngoài ra cây Magic-S có thể trồng trên diện tích cà phê kém thích nghi hay vườn cà phê tái canh không thành công ở các tỉnh Tây Nguyên vì cây Magic-S yêu cầu lượng nước tưới ít hơn cây cà phê, đồng thời không bắt buộc tưới phun mưa cho cây nở hoa đậu quả như cây cà phê, cây Magic-S có thể trồng rộng rãi các vùng Tây Nguyên.
+ Là cây làm giàu cho nông dân và doanh nghiệp: Dễ canh tác, ít sâu bệnh, rất phù hợp sản xuất có chứng nhận, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, Organic, GlobalGAP... giá trị nông sản cao; giá bán tại thị trường Việt Nam với 1 triệu đồng/kg, vì vậy doanh thu đạt gấp 6-8 lần so với trung bình đất nông nghiệp hiện nay.
+ Là cây rất phù hợp với du lịch canh nông: Vấn đề du lịch canh nông nhằm khai thác giá trị tổng hợp trong nông nghiệp, đây là vấn đề mới đối với du lịch Việt Nam, do đó khi phát triển cây Magic-S sẽ thu hút du khách tham quan để trải nghiệm thực tế làm nông nghiệp, thưởng thức cảnh quan hệ sinh thái nhân tạo và thu mua sản phẩm; là cây trồng mới nên khi trồng quy mô hàng hóa sẽ có một lượng du khách rất đông; là một trong những cây trồng lý tưởng nhất phát triển kinh tế nông nghiệp, khai thác du lịch canh nông hiệu quả.
TS Phạm S bên cây Magic-S
Quả Magic-S có nhiều dinh dưỡng, hàm lượng vitamin cao; đặc biệt rất giàu beta-caroten, là các nguồn cung cấp dồi dào vitamin A, và chứa lượng lớn a-xít ascorbic hay vitamin C. Hàm lượng ni-tơ và a-xit amin tự do cao hơn so với hầu hết các quả khác, các giá trị kali và phốt pho cũng cao trong số các loại quả mà thường thì là các nguồn nghèo các yếu tố này; đặc biệt trong quả Magic còn có các chất chống oxy hóa như lycopene (là một sắc tố caroten và carotenoid màu đỏ tươi).
Nhiều kết quả nghiên cứu trên thế giới cho thấy tác dụng của quả Magic đối với sức khỏe mà số ít quả có được; có 17 tác dụng đối với sức khỏe như: cải thiện thị lực; phòng chống ung thư; giúp xương chắc khỏe; chữa các bệnh mãn tính; làm sáng da; chữa tăng huyết áp; chữa chảy máu chân răng; giảm lượng đường trong máu; thúc đẩy giấc ngủ ngon; tốt cho mái tóc của bạn; giúp giảm cân; chữa viêm gan mạn tính; tốt cho người viêm thận; bảo vệ tim mạch; chữa bỏng lửa; chữa mụn nhọt lở loét; chữa sốt cao kèm theo khát nước...
Quả Magic-S là loại quả có ẩm thực rất phong phú: Có thể ăn tươi khi chín, nấu ăn khi xanh hoặc chín, làm mứt, làm rượu, sấy khô, đặc biệt làm sinh tố có hương vị "ba trong một" tạo ly sinh tố ấn tượng khó quên khi ăn: có hương thơm của mác mác, kết hợp vị chua ngọt của cà chua và thoang thoảng đậm đà của hương vị dâu tây.
TS PHẠM S
(Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng)